Gospodarka cyrkularna, czyli obieg zamknięty odpadami

Zmiany klimatyczne są już faktem, a ludzkość eksploatuje planetę w zdecydowanie nadmierny sposób. Naukowcy ostrzegają, że za jakiś czas wyczerpiemy niektóre złoża surowców naturalnych, nic więc dziwnego, że wprowadza się rozwiązania, które mają temu zapobiec. Jednym z nich jest właśnie GOZ. W tym artykule przedstawimy definicję gospodarki cyrkularnej, korzyści, jakie przynosi naszemu środowisku, a także przykładowe działania podejmowane w jej zakresie.

Czym jest gospodarka cyrkularna?

Gospodarka cyrkularna (w skrócie GOZ), to gospodarka obiegu zamkniętego odpadami. Wiąże się ściśle z koncepcją racjonalnego wykorzystywania produktów, które wytwarzamy. W tłumaczeniu prostymi słowami gospodarka cyrkularna oznacza jak najmniejsze marnowanie wykorzystywanych surowców. Tak naprawdę wszystko, z czego korzystamy, pochodzi z naszej planety, przy czym większość wydobycia pochodzi ze źródeł nieodnawialnych. Należą do nich ropa naftowa, gaz ziemny, węgiel, a także złoto, miedź, uran i inne metale, których używa się do produkcji. Przeciwieństwem gospodarki cyrkularnej jest model liniowy, który zakłada, że z danego surowca wytwarza się produkt, ten produkt jest później używany, a gdy się zużyje, idzie na śmietnik. Gospodarka zamknięta zakłada, że produkt ten trafi ponownie do obiegu i będzie wielokrotnie wykorzystywany.​​​​​​​

Wyzwania stawiane przed gospodarką obiegu zamkniętego

Jednym z największych problemów współczesnego społeczeństwa (w kontekście środowiskowym) jest nadmierna konsumpcja. Ziemia jest w stanie odnowić wykorzystywane przez nas źródła, ale tylko w ograniczonym zakresie. Organizacja Global Footprint Network oszacowała, że nasza planeta potrzebuje niemal 2 lat na odnowienie źródeł. Z kolei nasze zapotrzebowanie ciągle wzrasta, dlatego też nie dajemy jej żadnych szans na odbudowanie zasobów.

Właśnie ten problem jest jednym z głównych wyzwań stawianych gospodarce o obiegu zamkniętym. Jej zadaniem jest generowanie zerowej ilości odpadów, co dokładnie opisuje model 3xR – reduce, reuse, recycle. W języku polskim mówimy o redukcji, ponownym użyciu i recyklingu. W praktyce oznacza to, że pierwszym działaniem jest maksymalne ograniczenie wykorzystywanych surowców, drugim ponowne użytkowanie, a trzecim recykling i kompostowanie. Należałoby w tym miejscu wyjaśnić, że model ten przypomina odwróconą piramidę i każde z tych działań ma swoje miejsce w hierarchii. Na pierwszym miejscu jest właśnie redukcja, a na ostatnim recykling. Do modelu ostatnio dołożono jeszcze dwie „R-ki”, a mianowicie repair (naprawa) oraz recover (odnowa).​​​​​​​

Przykłady gospodarki cyrkularnej

Teoria teorią, ale czy GOZ ma swoje zastosowanie w praktyce? Jak najbardziej! Oprócz wspomnianej wyżej zasady istotną sprawą jest również projektowanie dla recyklingu. Oznacza to, że już na wczesnym etapie myśli się o tym, w jaki sposób ponownie wykorzystać dany produkt. Przykładem gospodarki cyrkularnej, który wykorzystuje tę metodę, jest projektowanie opakowań wielokrotnego użytku i tworzenie biodegradowalnych materiałów zamiast tych foliowanych. Jest to o tyle ważne, że istotną ilość produktów zamawiamy online, a sporo z nich wysyłamy w różne strony świata. Innym przykładem jest tworzenie nowych produktów ze starych – przykładem są buty z plastiku.

Korzyści płynące z gospodarki cyrkularnej

Korzyści gospodarki cyrkularnej należy przede wszystkim upatrywać w środowisku, ponieważ ma ona wspomagać nasz ekosystem i zapobiegać kompletnemu załamaniu. Obieg zamknięty ma przyczynić się do mniejszej eksploatacji surowców, a tym samym do większej niezależności przedsiębiorstw produkcyjnych. Ekonomia cyrkularna to również sposób na zaoszczędzenie. Skoro wiele produktów trafi do ponownego użytku, to automatycznie zmniejszą się koszty produkcji.

Choć głównymi zaletami są zabezpieczenie przed wyczerpaniem surowców i ograniczenie emisji CO2, to korzyści upatruje się także w kontekście ekonomicznym. W końcu aspekt finansowy często przeważa nad ekologicznym i wiele firm nie przykłada do niego wagi. Gospodarka cyrkularna jest więc dobrym rozwiązaniem tych problemów.