Niekończące się zapotrzebowanie na nowe surowce przyczynia się do nadmiernej eksploatacji zasobów planety. Traci na tym zresztą nie tylko ona, ale także społeczeństwa i państwa. Alternatywą jest zrównoważona gospodarka odpadami w obiegu zamkniętym. Na czym polega model ekonomii przyszłości?
Gospodarka o obiegu zamkniętym – co to jest?
Gospodarka o obiegu zamkniętym (GOZ), zwana także gospodarką obiegową, to model ekonomiczny oparty na jak najdłuższym wykorzystywaniu wytworzonych dóbr. Naczelna idea, która stoi za tą koncepcją, to ograniczenie do minimum odpadów wytwarzanych na co dzień przez przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe.
Model gospodarki o obiegu zamkniętym został stworzony już w 1966 roku. Autorem tego pomysłu był amerykański ekonomista Kenneth E. Boulding. Propozycjami uczonego świat zainteresował się jednak dopiero kilkadziesiąt lat później. Obecnie idea ta znajduje poparcie zarówno wśród obywateli, jak i rządów państw oraz organizacji międzynarodowych. Osiągnięcie zamkniętej cyrkulacji surowców w gospodarce jest celem m.in. Unii Europejskiej.
Zamknięty obieg materiałów w gospodarce jest przeciwieństwem ekonomii opartej na nieustannej produkcji. Model ten jest obecnie powszechnie stosowany na całym świecie. Polega on na tworzeniu kolejnych dóbr mających krótki okres używalności. One same, jak i materiały, z których są wykonywane, trafiają na wysypiska odpadów, tym samym się marnując. Co więcej, w gospodarce wzrostu celowo ogranicza się możliwość ponownego wykorzystania surowców poprzez trudną i nieopłacalną naprawę zepsutych rzeczy.
Jakie są korzyści przejścia do gospodarki o obiegu zamkniętym?
Fundamentem, na którym stoi współczesny system gospodarczy, jest masowa produkcja dóbr. Jej zwiększanie się jest zauważalne niezmiennie od czasów XVIII-wiecznej rewolucji przemysłowej. W wielu państwach przestała jednak być oznaką sukcesów ekonomicznych, lecz problemów. Jednym z nich jest konieczność przeznaczania dużych sum na składowanie odpadów. Tymczasem wiele z nich można wykorzystać ponownie. Przykładem są opakowania na przesyłki, do których ponownego wykorzystywania zachęca InPost – warto wykorzystać każdy karton do granic możliwości, zamiast stale wyrzucać i kupować nowe.
Ponowne wykorzystywanie zasobów daje także możliwość stworzenia nowych miejsc pracy. W gospodarce o obiegu zamkniętym zatrudnienie mogłyby znaleźć osoby różnych specjalizacji. Oprócz pracowników produkcji pracę otrzymaliby np. inżynierowie tworzący i wdrażający nowe, coraz skuteczniejsze metody odzyskiwania surowców. Sam rynek wzbogaciłby się o kolejne, dochodowe biznesy poprawiające kondycję gospodarki państwa.
Korzyści z gospodarki o obiegu zamkniętym odczuliby również konsumenci. Obecnie wprowadzane do obrotu towary celowo projektowane są tak, by działały tylko przez określony czas. Co gorsza, producenci utrudniają ich naprawę. Przykładem są urządzenia z segmentu AGD, takie jak pralki czy lodówki. Działający dawniej nawet 20 lat sprzęt zastąpiły produkty, które sprawne są tylko przez kilka sezonów.
Wpływ gospodarki o obiegu zamkniętym na środowisko
Produkcja plastiku pokazuje, dlaczego przejście na gospodarkę obiegu zamkniętego jest konieczne. Surowiec ten powstaje z ropy naftowej, której ilość jest coraz mniejsza. Dzięki recyklingowi tego materiału można ograniczyć jego eksploatację. Pozwala to tym samym na redukcję ilości plastikowych śmieci na wysypiskach. Jest to jednak tylko cel pośredni. Docelowo w GOZ zużycie plastiku powinno spaść niemal do zera.
Innym negatywnym przykładem gospodarki nieustannego wzrostu, jest tzw. szybka moda (fast fashion). Wiele koncernów odzieżowych produkuje ubrania nadające się do założenia mocno ograniczoną ilość razy. Do ich tworzenia wykorzystują ogromne ilości wody. Co więcej, zanieczyszczają rzeki, wylewając do nich trujące barwniki i inne chemikalia.
Wdrożenie zasad cyrkulacji surowców wtórnych jest korzystne dla wszystkich. Zyskuje na tym przede wszystkim środowisko naturalne. Zalety GOZ w przyszłości odczują również społeczeństwa. Dzięki temu nabywane dobra będą trwalsze, a w razie potrzeby możliwe do naprawy. Obieg zamknięty odpadów będzie miał również pozytywny wpływ na gospodarkę – przyczyni się do wzrostu innowacyjności i konkurencyjności pomiędzy przedsiębiorstwami.
