Gazy cieplarniane – czym są i jak działają?

Szacuje się, że w przeciągu następnych 30 lat globalna temperatura na Ziemi wzrośnie o 2 stopnie Celsjusza względem stanu sprzed ery przemysłowej. Będzie to katastroficzne w swych skutkach: zabójcze fale upałów, niedobory wody pitnej, postępujące wymieranie gatunków (w tym dalsze niszczenie raf koralowych). Ogromny wpływ na taki stan rzeczy ma podwyższona emisja gazów szklarniowych. Czym są gazy cieplarniane i w jaki sposób można ograniczyć ich ilość w atmosferze?

​​​​​​​Gazy cieplarniane – co to takiego?

Co to są gazy cieplarniane? Są to gazowe składniki atmosfery, których podwyższone stężenie przyczynia się do potęgowania efektu cieplarnianego. Przepuszczają one krótkofalowe promieniowanie słoneczne docierające do planety, a długofalowe pochłaniają. To powoduje, że energia ze słońca, która dochodzi do Ziemi, zamiast odbić się z powrotem do przestrzeni kosmicznej, zostaje na niej.

Efekt cieplarniany wymiennie nazywa się szklarniowym ze względu na podobieństwo mechaniki działania. Szklarnia, dzięki swojej budowie, zatrzymuje ciepłe powietrze nagrzane przez promienie słoneczne na małej przestrzeni. Proces ten jest bardziej skomplikowany, ale obrazuje pośrednio sposób funkcjonowania gazów cieplarnianych. Chociaż skala jest zdecydowanie większa, one również powodują zatrzymanie energii, która w warunkach naturalnych zostałaby rozproszona dalej, a w efekcie nie wpływałaby tak bardzo na wzrost poziomu temperatur.

Jakie gazy powodują efekt cieplarniany? Wszystkie, które pochłaniają promieniowanie podczerwone (długofalowe), a ich poziom szkodliwości mierzony jest również czasem obecności w atmosferze. Największym zaskoczeniem dla osób niezorientowanych w sprawie może być informacja, że do gazów szklarniowych należy również para wodna. Poza nią najbardziej znanym i szkodliwym gazem jest dwutlenek węgla, którego emisja od kilku lat wzrasta każdego dnia.

Skąd biorą się gazy cieplarniane?

Źródła gazów cieplarnianych dzielą się na naturalne i na antropogeniczne, czyli powstałe w wyniku działalności człowieka. O ile społeczeństwo ma bardzo mały wpływ na ograniczenie tych pierwszych, to na te drugie zdecydowanie większe. Ponadto źródła antropogeniczne wpływają na źródła naturalne – tak jak np. w przypadku dwutlenku węgla i pary wodnej.

Źródła naturalne to przykładowo:

• pożary roślinności;
• gnicie szczątków organicznych w wodach słodkich;
• aktywne wulkany;
• parowanie globalnego oceanu;
• źródła geologiczne (w przypadku metanu).

Około 71% powierzchni Ziemi pokryte jest wodą. Wiadomość, że największy udział procentowy w emisji gazów cieplarnianych ma para wodna, nie jest zaskakująca. Zwiększona ilość tego gazu w atmosferze nie jest jednak powodem globalnego ocieplenia, a jego konsekwencją. Gdy powiększa się procentowa ilość emisji np. dwutlenku węgla – powoduje to wzrost temperatury na Ziemi. To z kolei powoduje przyśpieszenie i intensyfikację procesu parowania wody z oceanów i lądów. Co więcej, cieplejsze powietrze jest w stanie nasycić się większą ilością wilgoci (tak jak powietrze nasyca się np. tlenem), co może skutkować zmniejszoną ilością opadów.

W przypadku źródeł antropogenicznych – para wodna ma zdecydowanie mniejszy udział. Ludzkość odpowiada głównie za produkcję i emisję dwutlenku węgla (CO2). W jaki sposób przyczyniamy się do jego zwiększonej produkcji? M.in. poprzez:

• wydobywanie i zużywanie paliw kopalnych (np. w transporcie dostawczym);
• produkcję kolejnych odpadów i wysypisk;
• zużycie i spalanie biomasy;
• uprawę rolnictwa i hodowlę zwierząt;
• rozszerzanie gałęzi przemysłowej, handlowej i usługowej.

Jakie są gazy cieplarniane, oprócz tego, że szkodliwe? Zazwyczaj potrzebne, tylko że nie w takiej ilości, w jakiej występują obecnie. Dwutlenek węgla jest bezwzględnie potrzebny w życiu roślin – problemem staje się nadmiar tego pierwiastka, którego natura nie jest w stanie wykorzystać w żaden sposób. Istotne jest, aby koncentracje wszystkich GHG (Greenhouse Gases) znajdowały się w sensownych granicach.

Które gazy przyczyniają się do powstawania efektu cieplarnianego?

Gazy cieplarniane – rodzaje, które istotniej związane są ze zjawiskiem efektu cieplarnianego to te, których nadmierne stężenie przyczynia się najbardziej do zaburzeń odbijania promieni słonecznych. Mowa tu o wspomnianym już dwutlenku węgla oraz pary wodnej i ich wzajemnej zależności, którą środowiska naukowe nazywają pętlą dodatniego sprzężenia zwrotnego. Gdyby nie para wodna – efekt szklarniowy spowodowany emisją CO2 byłby dwukrotnie mniejszy.

Jakie gazy powodują efekt cieplarniany? Wymieniając dokładnie, są to:

• para wodna (najpowszechniejsza);
• dwutlenek węgla;
• metan;
• freony;
• podtlenek azotu;
• halon;
• gazy przemysłowe (HFC, PFC, SF6);
• ozon.

W przypadku oceny szkodliwego działania głównych gazów cieplarnianych ważne jest zwrócenie uwagi na ich ilość w atmosferze, ale również na ich żywotność. Przykładowo – metan pochłania promieniowanie bardziej niż dwutlenek węgla, ale jest go zdecydowanie mniej. Dlatego przyjmuje się, że to CO2 jest bardziej szkodliwe. Innymi słowy, przy ocenie szkodliwości pod uwagę brany jest również potencjał tworzenia efektu cieplarnianego.

Co emituje najwięcej gazów cieplarnianych?

Polska jest w czołówce emitentów gazów cieplarnianych w Unii Europejskiej. Główne działy gospodarki, które się do tego przyczyniają to energetyka (największe znaczenie mają tu procesy spalania paliw), rolnictwo, procesy przemysłowe oraz odpady. Przedstawiając tę garść informacyjną w sposób procentowy: energetyka odpowiada za ponad 82% emisji GHG, a odpady za 3%. Jeżeli chodzi o źródła antropologiczne, zauważalnie największy wpływ na emisję gazów szklarnianych ma spalanie paliw kopalnych.

W jaki sposób można ograniczyć emisję gazów cieplarnianych? Najważniejszym elementem jest świadome wybieranie usług i produktów oraz ciągłe dokształcanie się na temat. Wybierając InPost i dostawę przesyłki obsługiwaną przez Paczkomat powodujesz, że końcowy etap dostawy generuje zdecydowanie mniejszą emisję CO2 w przeliczeniu na jedną paczkę. Łącząc to z faktem, że flota ciągle wzbogacana jest o nowe samochody elektryczne, możesz przyczynić się do świadomego dbania o klimat!

Gazy cieplarniane – co powodują?

Jeżeli ilość gazów cieplarnianych w atmosferze nie przestanie wzrastać – trzeba będzie liczyć się ze zwiększeniem efektu cieplarnianego. Wzrost temperatury na całym świecie; topnienie pokrywy lodowej; jeszcze bardziej zwiększone parowanie wody i postępujące zmiany w klimacie, które wpływać będą m.in. na rolnictwo i hodowle.

Społeczeństwo powinno zadbać o mniejszą emisję gazów cieplarnianych. Skutki niezastosowania się do tych zaleceń będą tragiczne. Swoje wybory należy podejmować świadomie, mając dobro Ziemi na uwadze!